Perceptieknal!

Beng! Ik heb mijn rijbewijs behaald! Yes! Nu lekker zelf naar de Mac en Mysteryland rijden! Burgertje en pilletje er in en weer terug! Uit deze vreugdespreukjes zou je kunnen afleiden hoe de gemiddelde rijbewijsleerling aankijkt tegen het belang van het rijbewijs B in diens leven: vrij mogen rondrijden zonder toezicht. Het is als mogen vrijzwemmen na zwemles of 5 tegen 5 mogen spelen na de voetbaltraining of mogen buiten spelen na het huiswerk maken. En ergens is deze houding ook begrijpelijk, we leven tegenwoordig in een wereld van mogen, kunnen en krijgen. Sociale of morele betrokkenheid bij de dingen is als zachtmoedig kindje ondergesneeuwd onder dit broertje of zusje van verwenning. We motten niks meer, we mogen alles of hebben ergens recht op. Maar wat we echt nodig hebben is engagement bij het welzijn van de andere weggebruiker. Iedereen moet toch met grofweg 1.300 kilo staal de weg op kunnen rollen, lijken we met zijn allen te denken. Gewoon, omdat bijna iedereen zijn rijbewijs heeft en dus iedereen goed kan autorijden, toch? Het aantal verkeersdoden mag dan per jaar rond de 600 liggen, het aantal ernstige verkeersgewonden hangt rond de 21.000 per jaar. En dan hebben we het nog niet over de gemiddeld gewonden of licht gewonden of blikschade incidenten. En als dat feit niet overtuigend genoeg is om toch iets anders aan te kijken tegen deelname aan het verkeer in een personenauto, dan kijk je gewoon nog een keer naar De slechtste chauffeur van Nederland. Daar is goed te zien dat iedereen het CBR voor de gek kan houden.

Uitzonderingen daargelaten zijn we dus met zijn allen uitzonderlijk optimistisch over de risico’s die het verkeer met zich meebrengt. Dagelijks op de weg als instructeur bevestigt dit beeld: geen afstand houden, slecht spiegelen en zeker geen dode hoek kijken, plots remmen, niet richting tijdig aan, onnodig links blijven rijden, bij het invoegen het tempo niet aanpassen en zo kan ik nog wel doorgaan. Terwijl welbeschouwd autorijden in het huidige drukke verkeer juist een vrij complexe psychomotorische aangelegenheid is: tijdens het autorijden worden in een continu en vrij vlot proces 5 taken doorlopen: waarnemen, voorspellen, evalueren, beslissen & handelen. In dat opzicht is het leren besturen van een Boeing 747 of een oceaantanker eenvoudiger. Vlieg of drijf je eenmaal gestuwd met genoemde mastodonten in lucht of water, dan zijn er ongetwijfeld andere belangrijke zaakjes waarop je je als bestuurder moet richten, maar de 5 taakprocessen zijn er niet een onderdeel van! In ieder geval heb ik de oplossing voor een mentaliteitsverandering: iedereen moet voordat hij/zij veilig aan het verkeer kan deelnemen in een voertuig categorie B eerst leren rijden in een vrachtwagen! Want snel optrekken kan niet, snel stuurcorrecties maken na een verkeerde beweging kan ook niet, dode(lijke) hoeken zo groot als die van Muhammad Ali en een remweg van 2 kilometer. Wedden dat het anticiperen en rekening houden met anderen in het verkeer dan geen probleem meer is om aan te leren bij het behalen van rijbewijs B? En misschien daalt dan door een vergroot risicoperceptie ook wel het pilletjesgebruik bij festivals.